การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยหรือการจัดท่าผู้ป่วยบนเตียงเป็นขั้นตอนสำคัญ ทั้งในโรงพยาบาล ศูนย์ฟื้นฟู และแม้แต่การดูแลที่บ้าน หลายคนอาจคุ้นเคยกับวิธีดั้งเดิมอย่างการใช้แรงคน (Manual Handling) ในการดึง ยก หรือพลิกตัวผู้ป่วย ซึ่งแม้จะเป็นวิธีที่ใช้กันทั่วไป แต่จากงานวิจัยหลายฉบับพบว่าวิธีนี้อาจทำให้ทั้งผู้ป่วยและผู้ดูแลเสี่ยงต่อการบาดเจ็บในระยะยาว ปัจจุบันมีการใช้งานอุปกรณ์ที่ช่วยลดแรงเสียดทาน (Reduce Friction Device,RFD) เพื่อช่วยให้การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยปลอดภัยขึ้น นุ่มนวลขึ้น และช่วยลดภาระของผู้ดูแล อุปกรณ์เหล่านี้ทำงานโดยลดแรงเสียดทานระหว่างตัวผู้ป่วยกับพื้นผิวเตียง ทำให้ขยับตัวได้ง่ายขึ้น ลดโอกาสเกิดอาการบาดเจ็บ และช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานให้กับผู้ดูแลอย่างมีนัยสำคัญ 

     บทความนี้จะขอยกตัวอย่าง ผ้าเคลื่อนย้ายผู้ป่วย (Sliding Sheet) ซึ่งเป็นหนึ่งในอุปกรณ์ Reduce Friction Device ที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในต่างประเทศ มาเปรียบเทียบกับการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคนแบบเดิม เพื่อให้เห็นความแตกต่างด้านความปลอดภัยต่อผู้ป่วยและ
ผู้ดูแล รวมถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นในระยะยาว

1. ผลกระทบต่อผู้ป่วย
⭐ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคน (Manual Handling)           
- การใช้แรงคนในการดึง ยก หรือพลิกตัวทำให้เกิดแรงเสียดทานระหว่างผิวเตียงและผิวผู้ป่วยสูง
⭐ การใช้ผ้าเคลื่อนย้ายผู้ป่วย (Sliding Sheet)  
- ลดแรงเสียดทานได้ 70–90% ลดโอกาสผิวหนังถลอก
- ลดแรงเฉือนช่วยป้องกันแผลกดทับอย่างมีประสิทธิภาพ
- ช่วยให้การเคลื่อนย้ายลื่นไหล นุ่มนวล 

2. ผลกระทบต่อผู้ดูแล
⭐ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคน (Manual Handling)  
- ผู้ดูแลต้องใช้แรงมาก เสี่ยงปวดหลัง ปวดไหล่ และบาดเจ็บกล้ามเนื้อ 
- การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยซ้ำๆเป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บเรื้อรัง
- ผู้ดูแลความเหนื่อยล้าเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ประสิทธิภาพการทำงานลดลง
⭐ การใช้ผ้าเคลื่อนย้ายผู้ป่วย (Sliding Sheet)  
- เคลื่อนย้ายผู้ป่วยโดยใช้ "แรงดัน" แทน "แรงยก"
- ผู้ดูแลใช้แรงเคลื่อนย้ายผู้ป่วยน้อยลงอย่างมาก
- ลดโอกาสเกิดการบาดเจ็บและลดอัตราการลาป่วยจากอาการปวดหลัง อีกทั้งยังส่งเสริมให้ผู้ดูแลสามารถปฏิบัติงานได้ยาวนานและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

3. ผลกระทบต่อประสิทธิภาพการทำงาน
⭐ การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคน (Manual Handling)  
- การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยใช้แรงมาก ต้องมีผู้ช่วย 2-3 คน ทำให้สิ้นเปลืองกำลังคน
- ส่งผลให้ผู้ดูแลเกิดความเหนื่อยล้า และเสี่ยงต่อการบาดเจ็บระยะราว
- ผู้ป่วยมีความเสี่ยงในการเกิดแผลกดทับจากแรงเสียดทาน
⭐ การใช้ผ้าเคลื่อนย้ายผู้ป่วย (Sliding Sheet)  
- การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยใช้แรงน้อย มีผู้ช่วยเพียง 1-2 คน
- ลดแรงเสียดทานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดความเสี่ยงในการเกิดแผลกดทับในผู้ป่วย
- สอดคล้องกับแนวปฎิบัติแบบ No-Lift Care ที่ลดการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคน

     เมื่อเปรียบเทียบแล้ว การใช้ผ้าเคลื่อนย้ายผู้ป่วย (Sliding Sheet) เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพเมากกว่าการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยด้วยแรงคน (Manual Handling) ทั้งในมิติด้านความปลอดภัยของผู้ป่วย การลดความเสี่ยงของผู้ดูแล และการเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงาน โดยอุปกรณ์นี้สอดคล้องกับแนวทางสากลของการลดการยกผู้ป่วยด้วยแรงคน (No-Lift Policy) จึงเหมาะอย่างยิ่งสำหรับโรงพยาบาล สถานดูแลผู้สูงอายุ และผู้ดูแลที่บ้าน ที่ต้องการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยและคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลและผู้ป่วยในระยะยาว



แหล่งข้อมูลอ้างอิง
1. Smedley J., Egger P., Cooper C., Coggon. Manual handling activities and risk of low back pain in nurses. Occupational and Environmental Medicine 1995;52:160-163.
2. Baptiste A, Boda SV, Nelson AL, Lloyd JD, Lee WE 3rd. Friction-reducing devices for lateral patient transfers: a clinical evaluation. AAOHN J. 2006;54(4):173-80.
3. Marjan Hakami (2020) Shear and friction in pressure ulcer development.  Retrieved from https://harvesthealthcate.co.uk